بیخدایی > اقسام بیخدایی > پست مدرنیسم

پست مدرنیسم

پست مدرنیسم همواره بسیاری از اموری را که دینداران اساسی می دانند جدی نمی گیرد.

 از نظر پست مدرن ها هر جامعه وضعیتی دائم در حال تغییر است؛ ارزش مطلقی وجود ندارد، بلکه ارزش ها همه نسبی هستند و نه حقیقتی مطلق.

 این نگرش برای انگیزه های دینی فردی اهمیت قائل است، اما داعیه ی "دین"ی را که مدعی ارائه ی  حقیقت مطلق و عینی وحی شده از  "خارج" باشد به چیزی  نمی گیرد.

 در جهان پست مدرن هیچ دین یا اصول اخلاقی جهانشمولی نیست، همه چیز در بافت فرهنگی جامعه و در زمان و مکان خاص شکل می گیرد.

 نتیجه ی ناگزیر نگرش پست مدرن این است که دین سراسر پدیده ای ساخت دست بشر است.

پیشینه

این نگرش چندان جدیدی نیست. زمانی مردم ژاپن  هم پیرو آیین بودا بودند و هم شینتو. در بخش هایی از هند، بودیسم با دین های قبیله ای همزیستی دارد. هندوئیسم هم می تواند ایده های بسیار گوناگونی را در خود جذب کند.

شیوه های دینداری

در جهانی که هیچ خدای عینی "آن بیرون" در کار نیست، و نظریه های پر طول و تفصیل جامعه شناختی و روانشناختی  درباره ی دین چنگی به دل نمی زنند ، این ایده که دین را مجموعه ای از تجارب دینی بدانیم خریدار می یابد.

 در نظریه ی پست مدرن، دین محصول جامعه ی آدمیان است که در طی برهمکنش های انسانی شکل های گونه گون و دائم تغییریابنده ای  به خود می گیرد.

 تصورات و ایده های در مورد خدا، محصول فعالیت های آدمی است، و خصوصیت هایی ("امور قدسی"؟) را نزد گروه های مختلف بشری ایجاد می کند.

 هیچ دین "درست یا غلط" ی در کار نیست. تعداد دین ها به عدد گروه ها و برهمکنش هاست، و ایده ها بارها و بارها باهم می آمیزند و تجزیه و ترکیب می شوند. برخی ایده ها با هم گروه هایی را تشکیل می دهند که تحت عنوان دین های اصلی را شناخته می شوند. میزان انسجام درونی این گروه ایده ها هم متفاوت است. ایده های دیگر، گرچه آشکارا وجهی دینی دارند، عنوانی  نمی یابند.

چند نمونه

برخی از این برهمکنش ها و فعالیت ها را "دینی" می خوانند: آداب برگزاری مراسم ازدواج و کفن و دفن، مراسم عبادی، گردهمآیی های نیایشی، نشست های مراقبه، و اعتکاف.

 برخی از فعالیت ها هم فقط آداب زندگی روزمره محسوب می شوند. مانند پخت وپز، شست وشو، و کارکردن.  (بسیاری از دین های رسمی از قدیم چنین رویکردی داشتند – گرچه دینی بودن انجام اعمال را منوط به حالت ذهنی خاصی مانند حضور قلب می کردند.)

 یک دسته فعالیت های دیگر هم هستند که "برای رضای خدا" محسوب می شوند. از این دسته می توان به ایجاد تغییرات اجتماعی، کارهای خیریه، یا مبارزه در راه اهداف خاص اشاره کرد.

 این روایت از دین، آن را از انحصار متون مقدس، یا شیوه های زندگی مبتنی بر دینی خاص بیرون می آورد، و دین را به زندگی روزمره می برد.

 این نگرش امکان می دهد تا مؤمنان ادیان گوناگون، یا بیدینان، در حین انجام کنش های اجتماعی  به فعالیت دینی نیز مشغول باشند – مثلاً برای کسب رضای خدا بکوشند، و نگران نباشند که خدا کیست، یا اصلاً خدا هست یا نه.

بالا