|
دولت های سکولار و لیبرال دموکراسی (P1) من از تأکید مکرر اینکه بسیاری از مؤلفه های این مدل پیچیده نسبتاً خودمدار هستند به ستوه آمده ام. واضح است که نوآوری های اجتماعی به محض استقرار یافتن، می توانند جذابیتی بسی فراتر ازانگیزه های اولیه ی آن نوآوری ها بیابند. پذیرش این نکته با ملاحظه ی اینکه بسیاری از نوآوری ها ابتدائاً اصلاً مطلوب نبوده اند بلکه پیامدهای ناخواسته ی کنش هایی بوده اند که به دلایل دیگری انجام گرفته، تقریباً ناگزیر می شود. این مطلب را می توان به وضوح تمام در مورد پیامدهای 'اخلاق پروتستان' دید. اگر لوتر و کالوین می دانستند که پیامد رفورم هایشان روایتی سکولار از ایده های آنها و توجیه گر ثروت جویی خواهد شد ( که آنان هم مثل اغلب پارسایان، آن را تهدیدی عمده برای قداست می دانستند) بر خود می لرزیدند.
ایجاد لیبرال دموکراسی های سکولار اولاً مقتضای برابری خواهی (S4) بود که به واسطه ی تفکیک ساختاری (S2) میسر شد، و ثانیاً حاصل تکثّر اجتماعی و فرهنگی (S3) بود. این تکثرنیز ناشی از فرقه گرایی پروتستانی (RO2) و بخش بندی اجتماعی (S1) بود، اما لیبرال دموکراسی سکولار به خودی خود جذابیت یافت. به طوری که در اواخر قرن نوزدهم جوامعی را می یابیم که بدون اقتضائات عملی ذکر شده همان اصول را برگرفتند و به عنوان مبانی اصلاحات سیاسی به اجرا نهادند. برای مثال، ملاحظه می کنیم که در کشورهای اسکاندیناوی به رغم اینکه تکثّر فزاینده ی دینی تنها به کلیساهای لوتری (یا دست کم سنت لوتری) خلاصه می شد، اما ایجاد دموکراسی پارلمانی و تضعیف سلطنت (یا دوک نشین) با زوال قدرت کلیسای لوتری همراه بود ( که کارکردهای اجتماعی متنوع خود را در قالب خدمات اجتماعی سکولار حفظ کرد).
اینکه اصلاحات مشابه در ترکیه ی پس از شکست امپراتوری عثمانی در جنگ اول جهانی به چنان موفقیتی دست نیافت می تواند پرسش هایی در مورد اقتضائات اقتصادی و سیاسی یک دموکراسی کارآمد برانگیزند، اما در هر حال نشانگر آن است که نوآوری های اجتماعی می توانند از ریشه های تاریخی شان بگسلند.
ادامه >> نرمش فرقه ها و کلیساها
|